Hoe wordt de ziekte doorgegeven?

Het kan gebeuren dat er een fout zit op een gen. De genetische ’code’ wordt dan gewijzigd en we spreken van een genmutatie.
Bijgevolg wordt het enzym, dat door dit gen wordt gecodeerd, niet meer aangemaakt, of is de aanmaak ervan van slechte kwaliteit.

Bij de ziekte van Gaucher draagt het GBA-gen een mutatie en is het dus defect. Dit gen codeert voor de aanmaak van het enzym zure bèta-glucosidase (of glucocerebrosidase).

Deze laatste is dan ofwel:

afwezig;
geproduceerd op abnormale wijze en, dus niet doeltreffend of minder doeltreffend;

Het enzym kan de lipide glucosylceramide (of GL-1). niet meer afbreken.
Dit wordt schadelijk en kan leiden tot het slecht functioneren van verschillende organen.

De genetische ziekten begrijpen
Symptomen van de ziekte van Gaucher

Het belang van de familie²

Ieder van ons krijgt van zijn ouders twee kopieën van elk gen: de ene kopie van de moeder en de andere van de vader. Het is de combinatie van die twee kopieën, specifiek voor het GBA-gen, die zal bepalen of iemand getroffen wordt door de ziekte van Gaucher of niet:

Als de twee kopieën van het gen normaal zijn, lijdt de persoon niet aan de ziekte van Gaucher.

Als de ene kopie normaal is en de andere een mutatie draagt, wordt de persoon een ' gezonde drager ' van de ziekte van Gaucher, en zal de ziekte zich niet manifesteren.

Als beide kopieën, van het gen defect zijn, krijgt de persoon de ziekte van Gaucher.

Met andere woorden, om ziek te worden moet de kopie van het gen op beide chromosomen defect zijn. Beide kopieën van GBA-gen, die van beide ouders werden overgeërfd, moeten dus defect zijn.

De ziekte wordt ’autosomaal recessief’ overgedragen:

Recessief:

Om de ziekte te krijgen, moeten beide kopieën van het gen defect zijn.

Autosomaal:

Het zijn de autosomale chromosomen (en niet de geslachtschromosomen X en Y) die het gemuteerde GBA-gen dragen. De ziekte kan dus zowel bij jongens als meisjes optreden.

Een man en een vrouw die beiden gezonde drager zijn van de ziekte van Gaucher (elk van hen draagt 1 defect GBA-gen en 1 gezond GBA-gen).

Voor elk van hun kinderen geldt:

de kans is 1 op 4 (of 25%) om 2 gezonde GBA-genen over te erven, het kind wordt gespaard van de ziekte;
het risico is 1 op 2 (of 50%) om 1 defect GBA-gen en één gezond GBA-gen over te erven: het kind is op zijn/haar beurt drager van de ziekte van Gaucher zonder dat hij/zij ziek wordt (een gezonde drager, net zoals de ouders)
het risico is 1 op 4 (of 25%) om 2 defecte GBA-genen over te erven, en bijgevolg krijgt het kind de ziekte van Gaucher.

De 2 ouders moeten elk drager zijn van een defect gen om de ziekte aan hun kinderen door te geven.

Als beide ouders de ziekte van Gaucher hebben (wat zeer zeldzaam is), dan zullen ook al hun kinderen de ziekte hebben.