Hoe wordt de ziekte doorgegeven?
Het kan gebeuren dat er een fout zit op een gen. De genetische ’code’ wordt dan gewijzigd en we spreken van een genmutatie.
Bijgevolg wordt het enzym, dat door dit gen wordt gecodeerd, niet meer aangemaakt, of is de aanmaak ervan van slechte kwaliteit.
Bij de ziekte van Fabry draagt het GLA gen een mutatie en is het dus defect. Dit gen codeert voor de aanmaak van het enzym alfa-galactosidase (of α-galactosidase A).
Deze laatste is dan ofwel:
-
afwezig;
-
geproduceerd op abnormale wijze en, dus niet doeltreffend of minder doeltreffend;
Het enzym kan de lipide globotriaosylceramide (GL-3) niet meer afbreken.
Deze accumulatie wordt schadelijk voor de cellen en kan leiden tot disfunctie van verschillende organen.
De genetische ziekten bregrijpen
Symptomen van de ziekte van Fabry
Het belang van de familie
Ieder van ons krijgt van zijn ouders twee kopieën van elk gen : de ene kopie van de moeder en de andere van de vader. Het GLA-gen dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van het enzym alfa-galactosidase zit op het X-chromosoom. Daarom spreken we van een ’X-gebonden overdracht’ bij de ziekte van Fabry.
Aangezien mannen slechts één X-chromosoom hebben, drukt hun enige kopie van het GLA-gen zich uit en ontwikkelen ze een volledig klinisch ziektebeeld. De symptomen zijn over het algemeen eerder en ernstiger dan bij vrouwen.
Vrouwen, die twee X-chromosomen hebben, hebben dus twee kopieën van dit GLA-gen. Maar één van deze twee chromosomen wordt willekeurig geïnactiveerd in elke cel van het vrouwelijke embryo.
Dit verklaart waarom de aantasting sterk varieert van de ene vrouw tot de andere, van het ene orgaan tot het andere, en zelfs van de ene cel tot de andere: als het actieve chromosoom de mutatie draagt, zal de aantasting ernstiger zijn.
Vanwege het erfelijk karakter van de ziekte van Fabry is het belangrijk dat alle familieleden gescreend worden zodra de diagnose wordt gesteld. Via onderzoek naar de stamboom kan een vroege diagnose gesteld worden bij andere familieleden die mogelijks getroffen zijn door de ziekte van Fabry.
XX en XY: herinnering
Elk mens heeft één paar geslachtschromosomen: de chromosomen XX bij vrouwen, en XY bij mannen.
Een man geeft zijn X-chromosoom door aan al zijn dochters en zijn Y-chromosoom aan al zijn zonen.
Als hij de mutatie van het GLA-gen op chromosoom X draagt, dat verantwoordelijk is voor de ziekte van Fabry, dan zal hij die dus automatisch doorgeven aan al zijn dochters. Maar hij zal die niet doorgeven aan zijn zonen (want hij geeft hen enkel zijn Y chromosoom en ze krijgen over het algemeen een niet-getroffen X van hun moeder).
Een vrouw geeft één van haar 2 X-chromosomen door aan elk van haar kinderen, dochter of zoon.
Als zij drager is van de ziekte van Fabry, dan heeft zij 50% risico om de ziekte over te dragen op haar kinderen.
Elke man die de ziekte heeft, heeft die overgekregen van zijn moeder.
Verder lezen
De vroegtijdige symptomen van de ziekte van Fabry zijn onder andere pijn in de handen en voeten
delen of opslaan
Referenties:
1Orphanet. Encyclopédie Orphanet Grand Public : la maladie de Pompe. December 2010.
https://www.orpha.net/data/patho/Pub/fr/Pompe-FRfrPub14v01.pdf
2Orphaschool. Orphanet.
http://www.orpha.net/orphaschool/formations/transmission/ExternData/InfoTransmission-Dreamweaver/Transmission.pdf.